Wykłady odbywają się w okresie od października do czerwca, raz w miesącu, w poniedziałki o godzinie 18:00.
Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że materia wypełniająca Wszechświat składa się z atomów, które łączą się w cząsteczki chemiczne, a same składają się z cząstek elementarnych. Tak zbudowany jest świat wokół nas i my sami. Jednak od lat trzydziestych XX wieku, stopniowo, uzyskiwaliśmy dowody na to, że taka materia stanowi zaledwie kilkanaście procent materii ciążącej, rządzącej ruchami gwiazd w galaktykach i galaktyk w gromadach galaktyk. Wiemy, że ta "ciemna materia" nie może się składać z takich atomów, z jakich my jesteśmy zbudowani. Dziś, z obserwacji, wiemy bardzo dużo o ilości takiej ciemnej materii, jej rozkładzie. Nie wiemy jednak co tę materię tworzy. Jeszcze bardziej zaskakujące były wyniki obserwacji z lat dziewięćdziesiątych XX wieku, wskazujące, że Wszechświat rozszerza się coraz szybciej. Wysunięto hipotezę, że to przyspieszenie rozszerzania się Kosmosu powoduje obecność jeszcze jednego, tajemniczego składnika, o zaskakujących własnościach fizycznych - "ciemnej energii". W sumie ciemna materia i ciemna energia stanowią ok. 96% masy-energii we Wszechświecie. Problem czym one są jest zdaniem autora wykładu "największym, nierozwiązanym problemem w fizyce".
Marcin Kiraga (OAUW, Warszawa)
Jarosław Dyks (CAMK, Toruń)
Pulsary opisuje się jako kosmiczne latarnie morskie. Są to jednak latarnie wyjątkowo kapryśne i z bardzo niesfornym latarnikiem. Wykazują one dziesiątki efektownych zjawisk w sposobie ich pulsowania, w kształcie ich latarnianego snopu promieniowania, w polaryzacji tegoż promieniowania, oraz w postaci najdziwaczniejszych zaćmień jakie zna astronomia. Dlatego równie wiele wspólnego co z latarnią, mają z wirującą dętką od ciągnika, z kinowymi okularami 3D i z sekcją muszli ślimaka zatoczka.
Agata Różańska (CAMK, Warszawa)
Prawie połowa obserwowanej materii w Kosmosie występuje w formie gorącego gazu o temperaturze milionów stopni. Tak rozgrzana materia jest źródłem niewidzialnego gołym okiem promieniowania rentgenowskiego i tylko za pomocą specjalnych odbiorników możemy ją zbadać. Pierwsze obserwacje w rentgenowskiej dziedzinie widma pokazały naukowcom, że gorący gaz jest wszędzie. Występuje w centralnych obszarach gromad galaktyk, otacza pojedyncze galaktyki i ich aktywne jądra, oraz znajduje się w pobliżu czarnych dziur, czego przykładem jest ta w naszej Galaktyce – SgrA*. Gorący gaz międzygalaktyczny popularnie zwany WHIM (z ang. Warm Hot Intergalactic Medium) stanowi istotną część znanej nam materii, ale nie wiemy jak powstał. Większość gorącego gazu wypływa ze środków galaktyk w formie gorących, zjonizowanych wiatrów, których natury do końca nie rozumiemy. Kluczowe jest zbadanie jak dochodzi do kumulacji gorącej plazmy w galaktykach, gromadach gwiazd i galaktyk, i jaki ma ona wpływ na obecny kształt Wszechświata. Na wykładzie zaprezentuję stan obecnej wiedzy na temat rozkładu gorącej materii we Wszechświecie.
Michał Chodorowski (CAMK, Warszawa)
Wielkoskalowe, trójwymiarowe przeglądy galaktyk dają zniekształcony obraz ich rozmieszczenia przestrzennego we Wszechświecie. Kosmonauta rodem z filmu science fiction rozbiłby swój statek kosmiczny gdyby nim kierował wyłącznie w oparciu o współczesne mapy rozmieszczenia galaktyk. W wykładzie wyjaśniam przyczynę tego zjawiska oraz wykazuję, że jest ono źródłem cennych informacji o naszym Wszechświecie.
