small pl CAMK logo

Treść wpisu

Data utworzena: ,   Data archiwum:

Drugi pulsar w M4?

Janusz Kałużny, Agata Różańska, Michał Różyczka, Wojtek Krzemiński i Ian Thompson wykazali, że najjaśniejsze źródło rentgenowskie w gromadzie kulistej M4 niemal z pewnością jest gwiazdą neutronową. Zdjęcie po lewej pokazuje centralny obszar w M4, oglądany z powierzchni Ziemi. Położenie odpowiednika optycznego źródła jest zaznaczone na zdjęciu wykonanym przy użyciu Kosmicznego Teleskopu Hubble’a (zdjęcie po prawej).

 

Gromady kuliste zawierają dużą populację egzotycznych gwiazd podwójnych ze zdegenerowanymi składnikami. Wiele z nich jest źródłami promieniowania rentgenowskiego o różnym stopniu aktywności. Liczne takie źródła były obserwowane przez satelitę Chandra w 80 gromadach. Dostarczyło to cennych informacji używanych później w symulacjach numerycznych ewolucji gromad.

 

Jedną z takich gromad jest M4. Najjaśniejsze źródło rentgenowskie, znalezione w jądrze gromady (CX 1) początkowo zostało sklasyfikowane jako zmienna kataklizmiczna i utożsamione z obiektem o V=17,4, położonym na ciągu głównym (na diagramie  Hertzsprunga-Russella) gwiazd gromady, nieco poniżej punktu odejścia.

 

Fotometria obiektu, wykonana przy użyciu teleskopu Hubble’a, opublikowana przez Andresona i in. (2008, AJ 503, 325) oraz inne dane archiwalne z teleskopu kosmicznego dowodzą,  że odpowiednik optyczny CX 1 jest nałożeniem obrazów dwóch gwiazd. Na podstawie danych z teleskopu Hubble’a i wyników własnych pomiarów fotometrycznych, wykryliśmy stabilne, sinusoidalne zmiany jasności obiektu, i wykazaliśmy że za zmiany jasności odpowiedzialny był słabszy i czerwieńszy składnik obrazu – gwiazda 20 wielkości, położona w dolnej części ciągu głównego. Odkryliśmy, że strumień rentgenowski także podlega okresowym zmianom, przy czym fazy zmian jasności rentgenowskiej i optycznej są takie same. Stabilność zmienności w zakresie optycznym, brak nadwyżki jasności w zakresie ultrafioletowym i nierealistycznie duża gęstość wynikająca z relacji okres-gęstość dla układów półrozdzielonych świadczą przeciwko pierwotnej interpretacji CX 1 jako zmiennej kataklizmicznej. Autorzy pracy dowodzą, że aktywny rentgenowsko składnik układu jest gwiazdą neutronową (prawdopodobnie pulsarem milisekundowym). Jeśli taka interpretacja zostanie potwierdzona, będzie to drugi pulsar odkryty w M4, po pulsarze PSR1620-26.

 

Zobacz oryginalną pracę.

Archiwa


Kategorie