On the night of Oct 18/19, 2012 at 00:23 UT a -14.7 mag Orionid fireball occurred over northeastern Poland. The precise orbit and atmospheric trajectory of the event is presented, based on the data collected by five video and one photographic Polish Fireball Network (PFN) stations. The beginning height of the meteor is 168.4 +\- 0.6 km which makes the PF191012 Myszyniec fireball the highest ever observed, well documented meteor not belonging to the Leonid shower. The ablation became the dominant source of light of the meteor at a height of around 115 km. The thermalization of sputtered particles is suggested to be the source of
radiation above that value. The transition height of 115 km is 10-15 km below the transition heights derived for Leonids and it might suggest that the material of Leonids should be more fragile and have probably
smaller bulk density than in case of Orionids.
The fenomenon was analysed by a group of astronomers headed by Arkadiusz Olech, of the Copernicus Astronomical Center in Warsaw.
meteor, którego blask był większy niż jasność Księżyca w pełni. W
artykule zaakceptowanym do druku w czasopiśmie "Astronomy &
Astrophysics", grupa polskich astronomów i miłośników astronomii
przedstawia dokładną analizę obserwacji tego zjawiska.
Meteor został zarejestrowany przez aż sześć stacji Polskiej Sieci
Bolidowej (skrót PFN od angielskiej nazwy Polish Fireball Network)
prowadzonej przez Pracownię Komet i Meteorów (PKiM). Szybko okazało
się, że zjawisko należało do utworzonego przez kometę Halley'a roju
Orionidów. Nie był to jednak typowy meteor i wcale nie jego ogromna
jasność była jego naciekawszą cechą.
Po obliczeniu dokładnej trajektorii w atmosferze okazało się, że
zjawisko zaczęło emitować swoje światło już na wysokości 168.4 +\-
0.6 km. To ogromna wartość, bo znaczna większość meteorów zaczyna
świecić na wysokościach około 110-130 km.
Jeszcze kilkanaście lat temu astronomowie myśleli, że meteory nie mogą
pojawiać się na wysokościach powyżej 130 km. Na tak dużej wysokości
atmosfera jest na tyle rzadka, że nie może zachodzić zjawisko ablacji,
które jest odpowiedzialne za generowanie światła meteorów. Przełom
nastąpił na przełomie XX i XXI wieku, kiedy to japońscy, a potem także
czescy naukowcy zaobserwowali kilka zjawisk z roju Leonidów, które
pojawiały się na wysokościach w przedziale od 130 do 200 km.
Mechanizm odpowiedzialny za świecenie meteorów na tak dużych
wysokościach nie był jednak znany do lat 2004-2006, kiedy to pojawiła
się seria artykułów wskazująca na nowy proces.
Najszybsze meteory, a do takich właśnie należą Leonidy i Orionidy,
wchodzą w ziemską atmosferę z prędkością na poziomie 65-71 km/s. Już
na wysokościach sięgających 200 km ciało takie zaczyna zderzać się z
cząstkami naszej atmosfery. Z punktu widzenia meteoroidu jest on
bobmardowany cząstkami tlenu i azotu, których energia kinetyczna może
dochodzić do ogromnej wartości prawie 1000 elektronowoltów. Energia
ta jest przekazywana atomom w meteoroidzie i część może być z niego
wyrywana. Taka wyrwana cząstka porusza się około 100 razy szybciej
niż otaczające ją gazy atmosferyczne i powoduje serię zderzeń z
cząstkami tych gazów przenosząc je na wyższe poziomy energetyczne
i pobudzając do świecenia.
W ciągu ostatnich 15 lat astronomom udało się zaobserwować tylko
kilkanaśnie meteorów o wysokościach powyżej 150 km. Znaczna większość
z nich to meteory z roju Leonidów. Jest to o tyle zrozumiałe, że
Leonidy wchodzą w naszą atmosferę z rekordową prędkością 71 km/s,
a więc niosą ze sobą największą energię kinetyczną. Dużym problemem
był kompetny brak Orionidów w tej próbce. Orionidy to duży i aktywny
rój, którego cząstki wchodzą w naszą atmosferę z także ogromną
prędkością wynoszącą 66 km/s. Brak wysokich Orionidów był więc
bardzo zagadkowy.
Bolid zaobserwowany nad Polską, który uzyskał nazwę PF191013 Myszyniec
jest więc pierwszym tak wysokim Orionidem i częściowo rozwiązuje
problem braku Orionidów w próbce wysokich meteorów. Jego krzywa zmian
blasku sugeruje jednak, że materiał, z którego złożone są Orionidy
jest trwalszy niż ten, z którego składają się Leonidy i to może być
przyczyną niechęci Orionidów do pojawiania się na dużych wysokościach.
Autorami artykułu pt. "PF191012 Myszyniec - highest Orionid meteor
ever recorded" są Arkadiusz Olech, Przemysław Żołądek, Mariusz
Wiśniewski, Karol Fietkiewicz, Maciej Maciejewski, Zbigniew Tymiński,
Tomasz Krzyżanowski, Mirosław Krasnowski, Maciej Kwinta, Maciej
Myszkiewicz, Krzysztof Polakowski i Paweł Zaręba
