small pl CAMK logo

In memoriam

Krzysztof Belczyński (1971-2024)

Krzysztof Belczyński's photo

Profesor Belczyński był związany z naszym instytutem od roku 1995. Wtedy to rozpoczął badania dotyczące gwiazd nowych, a następnie syntezy populacji gwiazd oraz procesów formowania się obiektów zwartych - gwiazd neutronowych i czarnych dziur. Stopień doktora nauk fizycznych ze specjalnością astronomia uzyskał w roku 2001. W latach 2000-2009 odbył liczne staże naukowe w zagranicznych ośrodkach badawczych. W latach 2009-2017 związany z Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 2010 uzyskał stopień doktora habilitowanego, a w roku 2014 otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych. Od roku 2017 zatrudniony w Centrum Astronomicznym im. M. Kopernika PAN na stanowisku profesora.

 

Profesor Belczyński był astrofizykiem teoretycznym, specjalizującym się w badaniach obiektów zwartych, takich jak czarne dziury, gwiazdy neutronowe i białe karły. Jest autorem ponad 200 recenzowanych publikacji naukowych, opublikowanych w renomowanych czasopismach międzynarodowych. Był kierownikiem licznych projektów badawczych, w tym grantu MAESTRO NCN i programu MISTRZ FNP oraz opiekunem doktorantów. Jego badania przyczyniły się do znaczącego postępu w zrozumieniu fizyki obiektów zwartych i ich ewolucji. Jego prace są istotne dla zrozumienia istoty źródeł fal grawitacyjnych, które są obecnie jednym z najistotniejszych tematów badań naukowych.

 

Profesor Belczyński był niezmiernie cenionym członkiem naszego zespołu. Jego wiedza, pasja i zaangażowanie w pracę były dla nas wszystkich niezmiernie inspirujące. Łączył oryginalność w nauce z niepowtarzalnym entuzjazmem do życia. Jego pasje sportowe stanowiły dla wielu z nas przedmiot podziwu i motywacji.  Góry ukształtowały jego charakter jako niezastąpionego kolegi. Był osobą barwną i odważną. Zawsze uśmiechnięty, gotowy walczyć do końca. Potrafił wytyczyć drogi najtrudniejsze i iść nimi wytrwale do skutku. Będzie nam go bardzo brakować.

 

/Zespół Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN oraz prof. Tomasz Bulik/

 

/// więcej »

Wojciech Dziembowski (1940-2025)

Wojciech Dziembowski's photo

Wojciech Dziembowski był jednym z najbardziej znanych w świecie polskich astrofizyków, wybitnym teoretykiem zajmującym się badaniem pulsacji gwiazd i Słońca. Jego przełomowe prace z lat siedemdziesiątych stanowią jeden z fundamentów współczesnej asterosejsmologii. Za swój wkład w rozwój badań oscylacji Słońca i gwiazd został uhonorowany między innymi Medalem im. Bohdana Paczyńskiego.

 

W trakcie swojej bogatej kariery związany był  zarówno z Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego jak i Centrum Astronomicznym im. M. Kopernika PAN w Warszawie, którego był dyrektorem w latach 1987-1992. Był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk oraz członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 2003-2006 Wojciech Dziembowski był Prezydentem Komisji 35 (Stellar Constitution) Międzynarodowej Unii Astronomicznej.

 

Naukowe osiągnięcia Wojciecha Dziembowskiego są związane z heliosejsmologią i asterosejsmologią. W tych dziedzinach Wojciech Dziembowski opublikował osobiście albo razem ze współpracownikami wiele pionierskich prac - pionierskich zarówno koncepcyjnie jak i technicznie - cieszących się szerokim uznaniem środowiska naukowego i zapoczątkowujących rozwój nowych perspektywicznych kierunków badań. Stworzył polską szkołę asterosejsmologii; wypromował 7 doktorów nauk fizycznych oraz pomagał swoim współpracownikom i wielu innym badaczom gwiazd zmiennych w interpretacji ich rozmaitych wyników, zarówno teoretycznych, jak i obserwacyjnych. 

 

Był naukowcem o głębokiej matematyczno-fizycznej wiedzy i niezwykłej intuicji.

 



Profil w Wikipedii

Profil na stronie PAN

Profil w bazie Nauka Polska


Janusz Kałużny (1955-2015)

Janusz Kałużny's photo

Profesor Janusz Kałużny ukończył studia astronomiczne na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego w 1980 r. Karierę naukową rozpoczął pod kierunkiem Sławomira Rucińskiego. Początkowo przedmiotem jego zainteresowań były układy kontaktowe typu W UMa, którym poświęcił obronioną w 1985 roku rozprawę doktorską. Lata 1986 i 1987 spędził na stażu podoktorskim w Space Telescope Science Institute (STScI), gdzie zapoznał się z nową wówczas techniką obserwacyjną – fotometrią CCD. Opanował ją do perfekcji, stając się jednym z najlepszych na świecie specjalistów. W STScI zainteresował się układami podwójnymi w gromadach gwiazdowych i wkrótce skoncentrował na nich niemal całą swoją działalność naukową.

 

Na początku lat dziewięćdziesiątych jako doświadczony fotometrysta uczestniczył w uruchamianiu projektu OGLE, który zaowocował niezliczonymi odkryciami składającymi się na jedno z największych polskich osiągnięć naukowych ostatniego ćwierćwiecza.

 

W ramach własnego projektu obserwacyjnego CASE, realizowanego we współpracy z Carnegie Observatories, opracował i wdrożył zaproponowaną przez prof. Bohdana Paczyńskiego metodę wyznaczania odległości i wieku gromad kulistych poprzez obserwacje rozdzielonych układów podwójnych. Ze swym zespołem zebrał unikalne dane umożliwiające weryfikację teorii budowy i ewolucji gwiazd II populacji, a także wyrokowanie o przynależności gwiazd do gromady na podstawie ruchów własnych. Jego najważniejszym osiągnięciem naukowym było usunięcie rozbieżności między wiekiem wszechświata ocenianym na podstawie obserwacji kosmologicznych i wiekiem najstarszych gromad kulistych.

 

Opublikował prawie 300 prac naukowych i wypromował ośmioro doktorów. Reprezentował Polskę w Naukowej Grupie Roboczej teleskopu SALT. W 2007 roku Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznała mu prestiżowe stypendium „Mistrz”.

 

/// więcej »

Wojciech Krzemiński (1933-2017)

Wojciech Krzemiński's photo

Profesor Wojciech Krzemiński, wybitny astronom-obserwator, studiował na Wydziale Matematyki i Fizyki UW, gdzie pod koniec 1955 roku otrzymał stopień magistra astronomii. W czerwcu 1956 roku rozpoczął pracę na etacie asystenta w Zespole Budowy Centralnego Obserwatorium Astronomicznego, przekształconym kilka miesięcy później w Zakład Astronomii PAN. W październiku 1960 roku dzięki kontaktom profesorów Stefana Piotrowskiego i Włodzimierza Zonna wyjechał na roczny staż w Obserwatorium Licka. Kolejny rok spędził w Obserwatorium Lowella, by jesienią 1962 roku powrócić do Licka.

 

W tym okresie wykonał m. in. pionierskie fotometryczne obserwacje gwiazd WZ Sge oraz U Gem, udowadniając, że są to podwójne układy zaćmieniowe. Ze względu na bardzo krótki okres orbitalny (81.5 min) uznano WZ Sge za pierwszy w historii obiekt umożliwiający sprawdzenie hipotezy o istnieniu fal grawitacyjnych, zaś podwójność U Gem okazała się kluczowa dla zrozumienia natury wyjątkowo ciekawych gwiazd zmiennych, jakimi są nowe karłowate. 7 grudnia 1964 roku Rada Wydziału Matematyki i Fizyki UW nadała Krzemińskiemu stopień doktora nauk matematyczno-fizycznych. Promotorem rozprawy pt. „U Geminorum jako gwiazda podwójna zaćmieniowa i nowa karłowata” był prof. Stefan Piotrowski.

 

5 grudnia 2011 roku w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN (CAMK) odbyła się sesja naukowa „50 lat zaćmień U Geminorum”, którą zorganizowano dla uczczenia odkrycia Krzemińskiego. To w znacznej mierze dzięki Niemu polska astronomia odegrała decydującą rolę w poznaniu natury tej podklasy gwiazd kataklizmicznych, ich kinematyki i zachodzących w nich procesów fizycznych.

 

/// więcej »

Jean Pierre Lasota-Hirszowicz (1942-2024)

Jean Pierre Hirszowicz's photo

Jean-Pierre Lasota-Hirszowicz był profesorem w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika (CAMK) w Warszawie. Stopień doktora uzyskał w 1971 r. w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego, a tytuł profesora nauk fizycznych w 2006 r.


Profesor Lasota-Hirszowicz przez wiele lat był mocno zaangażowany we francuskie środowisko i instytucje astrofizyczne. Był dyrektorem Wydziału Astrofizyki Relatywistycznej i Kosmologii Obserwatorium Paryskiego będącego jednocześnie zakładem Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS) (1988-1998), a także członkiem francuskiego Narodowego Komitetu Badań Naukowych (1991-1995), doradcą naukowym prezydenta/dyrektora CNRS (2002-2012) oraz przewodniczącym Komitetu Naukowego Programu Interdyscyplinarnego CNRS ,,Astroparticules’’ (2004-2008). Od 2009 r. jest profesorem honorowym w Instytucie Astrofizyki w Paryżu.


We wczesnych, jak i późniejszych etapach swojej kariery był pracownikiem naukowym CAMK, gdzie rozpoczął pracę w 1970 r., będąc zastępcą dyrektora w latach 1972-1974, a od 2016 r. pracował na stanowisku profesora zwyczajnego.


Profesor Lasota-Hirszowicz przyczynił się do rozwoju projektu Virgo u jego początków, będąc członkiem komitetów nadzorujących budowę i funkcjonowanie Virgo i Europejskiego Obserwatorium Grawitacyjnego (EGO).


Był recenzentem artykułów naukowych (Acta Astronomica, A&A, ApJ, Classical Quantum Gravity, MNRAS, Nature i Science) oraz ekspertem oceniającym wnioski naukowe dla wielu jednostek finansujących (m.in. CNRS, Francuskie Ministerstwo Badań, Komisja Europejska, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, polskie Narodowe Centrum Nauki, Narodowa Fundacja Badań Południowej Afryki, Austriacka Fundacja Nauki, Nordita i wiele innych). Był również redaktorem magazynu ,,Journal of Instrumentation” (2011-2017).


/// więcej »